Van deflatie naar inflatie: wereldwijde economische vooruitzichten

Duik met ons mee in de diepe wateren van de wereldwijde economie en financiële markten. In dit artikel belichten we de subtiele balans tussen inflatie en economische groei, de impact van monetaire beleidsbeslissingen op aandelenmarkten, en de verschuiving van een deflatoire naar een inflatoire omgeving.

Economische en inflatievooruitzichten

Marktanalisten in de VS verwachten dat de Federal Reserve (Fed) de rente niet meer zal verhogen en eind dit jaar aanzienlijk zal verlagen. De verwachting is dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente nog tweemaal met 0,25 procentpunt zal verhogen, waarna zij eind Q1/begin Q2 van 2024 de rente zal verlagen.

Belangrijk om te vermelden is dat beide centrale banken van mening zijn dat een recessie voorkomen kan worden. Ze zijn van mening dat een zogenaamde ‘growth recession’ – een groei van ongeveer 0% of iets daarboven – voldoende zou zijn om de inflatie in de komende jaren tot 2% of iets daaronder terug te dringen.

Prestaties van de aandelenmarkten

Ondanks de onzekere economische vooruitzichten blijven aandelen het redelijk goed doen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de verwachting van lagere rentetarieven in de nabije toekomst, evenals het feit dat de markt geen diepe recessie verwacht.

Van deflatie naar inflatie

Economie-experts betogen echter dat zonder een aanzienlijke recessie het moeilijk zal zijn om de inflatie structureel terug te dringen, omdat we zijn overgegaan van een deflatoire naar een inflatoire omgeving. Van 2009 tot 2020 was er voornamelijk sprake van een deflatoire omgeving, maar dit is aan het veranderen om een aantal redenen:

1. Globalisering: Dit zorgde in het Westen voor veel concurrentie van goedkope importartikelen en wereldwijd voor een overschot aan arbeidskrachten. Echter, de aanvoerproblemen tijdens de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne hebben geleid tot deglobalisering. Internationaal opererende bedrijven kijken nu niet alleen meer naar in welk land het goedkoopst geproduceerd kan worden, maar ook waarvandaan de aanvoerlijnen het minst kwetsbaar zijn.
2. Veranderingen in de arbeidsmarkt: Babyboomers beginnen nu massaal met pensioen te gaan, wat leidt tot een tekort aan arbeidskrachten en dus meer opwaartse druk op de lonen.
3. Technologische revolutie: Deze heeft de productiviteit aanzienlijk verhoogd, maar de productiviteitsgroei staat al enige tijd onder druk.
4. Schaarste aan grondstoffen: Er komen steeds meer berichten dat er in de komende jaren steeds meer tekorten aan grondstoffen zullen ontstaan.
5. De schuldencrisis: De crisis die in 2007 uitbrak, werd veroorzaakt door een teveel aan schulden. Centrale banken hebben geprobeerd hierin verandering te brengen door meer geld te creëren dan de reële economieën konden absorberen. Dit leidde tot een toename van de activaprijzen en het ontstaan van een inflatoire omgeving.

Door deze factoren is de economische omgeving ingrijpend veranderd, wat gevolgen zal hebben voor de verwachtingen voor economische groei en inflatie.

De Illusie van groeirecessie

Economen en marktanalisten beweren dat een groeirecessie wellicht niet toereikend zal zijn om de inflatie effectief onder controle te houden. Deze stelling vindt zijn basis in de huidige demografische ontwikkelingen waarbij, tijdens een groeirecessie, de werkloosheid slechts geleidelijk stijgt. Het resultaat is een transitie van een uitzonderlijk strakke arbeidsmarkt naar een strakke arbeidsmarkt.

Arbeidsmarkt en inflatie

Wanneer de economische groei hernieuwt, wordt de arbeidsmarkt zodanig strak dat de lonen beginnen te stijgen. De stijging van de lonen is een belangrijke drijfveer voor de inflatie, aangezien de loonkosten gemiddeld ongeveer 70% van de kostprijs uitmaken. Met andere woorden, om een snelle terugkeer van overmatige inflatie te voorkomen, moet de economische groei laag worden gehouden.

Schulden en kredietcrises

Een uitdaging bij lage groei is echter het voldoen aan schuldverplichtingen. Dit zou kunnen leiden tot het uitbreken van een nieuwe kredietcrisis. In dit scenario zou het toelaten van een hogere inflatie een betere optie kunnen zijn.

Prognose van economische groei en inflatie

In de komende jaren verwachten experts een gemiddelde groei van ongeveer 2% in de VS en ongeveer 1% in Europa, waarbij de inflatie geleidelijk zal stijgen. Eerst naar ongeveer 3%, later naar 4% of hoger. Hoewel de economische groei en inflatie nu afvlakken, gebeurt dit langzaam, voornamelijk door de strakke arbeidsmarkt, de naijl effecten van alle stimuleringsmaatregelen die sinds begin 2020 zijn genomen en de stimulatie van de economie door geldcreatie.

Rentebeleid en financiële stabiliteit

Rentebeleid van Centrale Banken

Het wordt waarschijnlijk geacht dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente nog minstens twee keer met 0,25 procentpunt verhoogt voordat zij in het tweede kwartaal van 2024 aan renteverlaging denkt. Het is ook vrij waarschijnlijk dat de Federal Reserve (Fed) de rente niet verder zal verhogen, hoewel er twijfel bestaat of de Fed dit jaar al een renteverlaging zal doorvoeren.

Risico’s van hoge schuld

Normaal gesproken zouden hogere Amerikaanse en Europese rentes verwacht worden dan nu wordt verdisconteerd. Echter, er wordt verwacht dat de activa prijzen onder aanzienlijke neerwaartse druk komen te staan en dat juist doordat de centrale banken langer op de monetaire rem moeten trappen, later alsnog een flinke recessie optreedt. Dit leidt vooral in de VS tot meer problemen rondom de schulden.

De rol van centrale banken

Ten slotte, wanneer een recessie duidelijk in zicht komt – eerder en meer in de VS dan in Europa – zullen de centrale banken waarschijnlijk snel van koers veranderen en weer monetair gas geven met meer renteverlagingen en geldcreatie. Dit om het risico op een nieuwe kredietcrisis te minimaliseren, waartegen dit keer maar weinig gedaan kan worden.

Langetermijnvooruitzichten voor EUR/USD

Prognoses voor de Dollar

Veel analisten voorspellen een aanstaande verzwakking van de dollar ten opzichte van de euro (stijging van de EUR/USD). Deze voorspellingen zijn gebaseerd op het feit dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente verder zal verhogen, terwijl de Federal Reserve (Fed) de rente stabiel zal houden en binnenkort met renteverlagingen zal beginnen.

Invloed van Banken en Politiek

Bijkomende factoren die de dollar kunnen beïnvloeden, zijn de problemen bij Amerikaanse banken, die groter zijn dan bij Europese banken, en het politieke gevecht rondom het Amerikaanse schuldenplafond. Echter, de meningen hierover zijn verdeeld. Sommige analisten zien dit gevecht als negatief voor de dollar, terwijl anderen het als positief beschouwen.

Korte termijn: mogelijke daling van EUR/USD

Op korte termijn zou een daling van de EUR/USD richting 1,0500 niet verrassend zijn. Dit komt voornamelijk doordat analisten geloven dat een te snelle rentedaling voor de VS momenteel wordt verdisconteerd. Bovendien beginnen de groeicijfers uit Europa enigszins tegen te vallen.

Potentiële Ondermijners van de Dollar

Wereldwijde Schulden en Monetair Beleid

Op de langere termijn zien experts de dollar substantieel verzwakken. De meeste schulden wereldwijd zijn in dollars. Om een nieuwe kredietcrisis te voorkomen, zal er waarschijnlijk meer druk op de Fed worden uitgeoefend om een ruim monetair beleid te voeren, meer dan op de ECB.

Reservefondsen en de Amerikaanse Economie

Bovendien proberen veel beheerders van grote reservefondsen geleidelijk minder dollars aan te houden. Dit is omdat de VS heeft laten zien dat het niet terugschrikt om tegoeden te blokkeren of zelfs te confisqueren. Dit weegt zwaar omdat de VS gewend zijn aan een groot tekort op de lopende rekening en dus een grote instroom van buitenlands kapitaal nodig hebben om dit te financieren.

Het Imago van de VS

Voor de langetermijnprestaties van een valuta is het aanzien van het betreffende land zeer belangrijk. Dit hangt samen met het binnen- en buitenlands beleid van het land, maar ook met de relatieve prestaties van de economie, de staat van de overheidsfinanciën, enzovoort. Hoewel de VS militair nog altijd verreweg de machtigste zijn en over veel grondstoffen beschikken, wordt dit allemaal steeds meer ondermijnd door de politieke polarisatie in het land.

Overheidstekorten en het schuldenplafond

In de Verenigde Staten dreigen de Republikeinen het kredietplafond voor de overheid niet te verhogen, tenzij de Democraten instemmen met grote bezuinigingen. Ze hebben een punt dat het tijd is om iets aan de overheidsfinanciën te doen. Diverse studies tonen aan dat als er niet rigoureus wordt ingegrepen, de overheidsfinanciën in de komende decennia volledig kunnen ontsporen. Dit is overigens niet alleen een risico voor de VS, maar voor veel westerse landen.

Economische groei en vergrijzing

De economische groei is op lange termijn afhankelijk van twee factoren: de groei van de beroepsbevolking en de productiviteit. Beide lijken beperkt in hun groeipotentieel. Tegelijkertijd zorgt vergrijzing ervoor dat de overheid steeds meer moet uitgeven aan zorg, pensioenen, en dergelijke. Dit, los van de stijgende rente- en aflossingsbetalingen, terwijl ook het aantal werkenden dat hier via de belastingen voor moet betalen relatief krimpt.

Wereldwijde financiële markten

De Neerwaartse spiraal van overheidstekorten

Deze combinatie van lage economische groei, hogere rentes, meer overheidsuitgaven en relatief lagere belastingopbrengsten is destructief voor de overheidstekorten. Landen kunnen snel in een neerwaartse spiraal terechtkomen, waarbij een steeds groter deel van de inkomsten naar rente- en aflossingsverplichtingen gaat. Hierdoor blijft er te weinig geld over voor investeringen die noodzakelijk zijn voor toekomstige groei.

Frontaal botsende visies

De Democraten geloven dat de oplossing voornamelijk ligt in het verhogen van de belastingen, met name voor de hoogverdieners en grote vermogens. De Republikeinen echter, geloven dat hogere belastingen de stimulans om hard te werken en te investeren te veel verlagen en daarom moet er vooral op de uitgaven bezuinigd worden.

Het duidelijke recept

Langetermijnaanpak van de tekorten

Het zou veel beter zijn als politici zich zouden richten op een langetermijnaanpak van de snel oplopende tekorten. Dit betekent in de eerste plaats kijken hoe de productiviteit sterk verhoogd kan worden en via een selectief immigratiebeleid de groei van het aantal werkenden op peil houden. Daarnaast moet er zeker bezuinigd en moeten belastingen verhoogd worden.

Het Belang van een goed doordacht plan

Zolang deze zaken niet via een goed doordacht plan aangepakt worden, stellen compromissen om het schuldenplafond te verhogen niet veel voor. Experts verwachten dat zonder zo’n plan de tekorten binnen niet al te veel jaren kunnen leiden tot een schuldencrisis.