Monetair Beleid en Inflatiebeheersing door Centrale Banken

Deze blog biedt een helder overzicht van hoe centrale banken, zoals de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank, navigeren door de uitdagingen van inflatiebeheersing en economische stabiliteit in een snel veranderende wereld. Van de aanpak vóór de coronacrisis tot de huidige economische kwesties en toekomstige vooruitzichten, lezers krijgen inzicht in de beslissingen en beleidsmaatregelen die onze economieën vormgeven.

Terug in de tijd

Centrale banken wereldwijd zetten hun monetair beleid in om de inflatie op een vooraf bepaald niveau te stabiliseren, gericht op het handhaven of licht verlagen van dit niveau. Voor de coronacrisis lag de focus voornamelijk op het voorkomen van deflatie, wat resulteerde in een verruiming van het beleid. Dit omvatte het handhaven van de kortetermijnrente op of net onder 0% en het uitvoeren van kwantitatieve verruiming, waarbij banken activa aankochten met nieuw gecreëerd geld om de lange termijn rentetarieven te verlagen. Ook stimuleerden zij overheidsuitgaven in sectoren zoals duurzame energie, gezien de lage rentestanden die overheidsuitgaven gunstiger maakten.

Impact van de Coronapandemie en Geopolitieke Conflicten

De coronapandemie en conflicten zoals die in Oekraïne versnelden deze trends, met centrale banken en overheden die hun inspanningen opvoerden via fiscale stimuleringsmaatregelen. Dit leidde tot een toename van goedkoop beschikbaar krediet en extra financiële ondersteuning voor inkomensverliezen, met veel ongebruikt geld in de economie.

Aanpak van Recente Economische Uitdagingen

Recente uitdagingen, waaronder aanbodproblemen en de energiecrisiskwesties, dreven de inflatie op. Aanvankelijk reageerden centrale banken traag, in de veronderstelling dat de inflatie van korte duur zou zijn. Vanaf 2022 begonnen zij echter met het verhogen van de rente en het afbouwen van activa-aankopen.

Vooruitzichten en Twijfels

Momenteel is de inflatie afgenomen, maar er bestaan twijfels over de duurzaamheid van deze daling, gezien de afnemende aanbodproblemen en relatief lage invloed van strenger monetair beleid op economische afkoeling. Bovendien wijzen sommige analisten op de risico’s van oplopende inflatie, gezien de blijvend hoge overheidsuitgaven en de grote hoeveelheid geld die nog steeds in de economie circuleert.

Toekomstige Acties van Centrale Banken

Er wordt gespeculeerd dat de Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank in de nabije toekomst mogelijk hun rentetarieven zullen verlagen. Dit wordt onderbouwd door verwachtingen van economische vertragingen, vermindering van inflatiedruk vanuit bepaalde sectoren, en potentiële afkoelingseffecten op de financiële markten. Desondanks blijven de lange termijn rentetarieven onder invloed van verschillende economische en demografische factoren, wat suggereert dat ze mogelijk structureel hoger zullen liggen dan in de periode voor de coronacrisis.

Analyse van de Huidige Economische Indicatoren

De Federal Reserve zal deze week samenkomen, en hoewel een renteverlaging onwaarschijnlijk lijkt vanwege recent hoger dan verwachte inflatiecijfers, is er wel enige afkoeling in de economische groei merkbaar. Deze indicatie komt onder andere van de Atlanta Fed’s recente schattingen, naast signalen van een afnemende groei in de detailhandelsverkopen en een toename in het aantal wanbetalers op consumentenkredieten.

Het potentieel voor economische groei in de VS wordt mogelijk onderschat; huidige projecties suggereren een groei van 1,8%, maar dit cijfer zou hoger kunnen liggen, rond de 2,5%, gezien de recente toename in de beroepsbevolking en productiviteit. Factoren zoals immigratiebeleid en de implementatie van kunstmatige intelligentie door bedrijven kunnen deze ontwikkelingen beïnvloeden.

Toekomstverwachtingen en Potentiële Risico’s

Deze dynamiek zou kunnen leiden tot meer druk op de inflatie om te dalen, waardoor reële kortetermijnrentes stijgen en het risico op een te strak monetair beleid toeneemt. Dit ondersteunt de verwachting dat de Fed later dit jaar een renteverlaging zal aankondigen. Daarnaast zal de Fed waarschijnlijk de snelheid van de afbouw van haar balans (Quantitative Tightening) en de implicaties daarvan bespreken, met als doel te voorkomen dat teveel strakheid op de financieringsmarkt de kortetermijnrentes verder doet stijgen dan de Federal Funds Rate.

Wat betreft de verwachtingen voor de Amerikaanse rente, is de anticipatie dat de Fed in juni of juli de rente zal verlagen, met verdere verlagingen in de tweede helft van het jaar als reactie op groeiende zorgen over de economie en een afnemende inflatiedruk. De rente op zowel tweejarige als tienjarige Amerikaanse staatsobligaties zou in de komende weken niet veel verder stijgen, om vervolgens te dalen als reactie op een afnemende risicobereidheid en groeiverwachtingen. Afhankelijk van hoe de financiële omstandigheden zich ontwikkelen, kunnen deze rentetarieven zich anders gedragen, maar de algemene verwachting is een neerwaartse trend richting het einde van het jaar.

Specifieke Uitdagingen voor de Europese Centrale Bank

De Europese Centrale Bank (ECB) kampt met de uitdaging van negatieve productiviteitsgroei, wat leidt tot een situatie van stagflatie: een combinatie van economische stagnatie met aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, wat resulteert in blijvend hoge loonstijgingen en inflatie. Hoewel de ECB theoretisch kan wachten tot de economische groei vanzelf afneemt, waardoor de arbeidsmarkt minder krap wordt en de inflatie daalt, brengt dit toenemende risico’s met zich mee.

Veel economen zijn van mening dat de volledige impact van het huidige strakke beleid van de ECB nog zichtbaar moet worden in de economische data. De verplichting voor landen binnen de Europese Monetaire Unie (EMU) om zich weer aan begrotingsregels te houden, gecombineerd met stijgende uitgaven door hogere rentelasten en vergrijzing, zorgt voor druk om op andere gebieden bezuinigingen door te voeren, wat de economische groei verder kan afremmen.

Met de daling van de inflatie is de reële kortetermijnrente gestegen, wat een bijkomend remmend effect op de economie heeft. Gezien de huidige stagnatie of milde recessie van de economie, zou een verdere afname van de groei het risico op een diepe recessie vergroten, waarbij hoge schuldenlasten een nieuwe kredietcrisis kunnen uitlokken. Gezien deze context, wordt verwacht dat binnen de ECB de roep om meerdere renteverlagingen dit jaar steeds luider wordt, ondanks tegenwerpingen van de meer conservatieve leden die vrezen voor oplopende inflatie bij te vroege renteverlagingen.

ECB renteverlaging?

Wat betreft de Europese rentetarieven, wordt verwacht dat de zorgen over de economie de overhand zullen nemen en dat de ECB in juni een renteverlaging zal doorvoeren. Een renteverlaging in april lijkt minder waarschijnlijk door stijgende olieprijzen en signalen dat de goederensector zich mogelijk herstelt. Naarmate de angst voor een diepe recessie toeneemt, wordt verwacht dat de ECB de rente bij elke bijeenkomst zal verlagen met 0,25 of 0,5 procentpunt.

De rente op twee- en tienjarige Duitse staatsobligaties zal naar verwachting in de komende weken enigszins stijgen, mede door de invloed van stijgende Amerikaanse langetermijnrentes, maar daarna dalen door de toenemende recessievrees en een hogere vraag naar staatsobligaties als veilige haven. Uiteindelijk wordt een daling van deze rentetarieven verwacht naar ongeveer 1% respectievelijk 1,75%.

Conclusie

Centrale banken passen hun monetair beleid aan om inflatie te beheren, gericht op stabilisatie of lichte verlaging. De focus lag voorheen op het voorkomen van deflatie, met maatregelen zoals lage rentetarieven en kwantitatieve verruiming. De coronapandemie en geopolitieke conflicten versterkten de noodzaak van stimuleringsmaatregelen. Recente economische uitdagingen en de energiecrisis dreven de inflatie op. Ondanks de recente inflatiedaling bestaan er twijfels over de duurzaamheid ervan. De Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank overwegen renteverlagingen gezien economische vertragingen. Specifieke uitdagingen, zoals negatieve productiviteitsgroei binnen de Eurozone, vergroten de kans op stagflatie, wat centrale banken onder druk zet om hun beleid aan te passen.